Dear Ule nau hna,
Bawipa Thawngin dam le lawm tein nan um cio lai tiah ruahchannak ka ngei. Ahrut nih fim chimh, an ti bang in democracy kong hi fiang tien kan theih dih cio a herh tiah ka ruah caah keimah theih tawk in ka vun tial. Aherh ahcun nanmah tu nih revise vun tuah ko uh mu.
Swedish phungthluk bia ah, " Bättre sent än aldrig" an ti. Chim duhmi cu, Zeihmanh tial loin kan um tawnmi nakin tlawmpal tial cu a tha deuh ko lai dah!
Sweden Democracy kong hi chim ka duhmi a si. Sweden holh in;
"Demokrati handlar om alla människors lika värde och rättigheter. I en demokrati får alla vara med och bestämmer." ti asi. Mi vialte hi kan man( Value ) kan i thluk dih, kan i khat dih hlei ah, kan hmuh dingmi covo( Right ) zong kan i khat dih. Cun, democracy ram ahcun mi vialte kan i tel dih hnuah biakhiahnak tuah a si, tinak a si ko.
Mah ka ahhin ttheih fiang aherh ngaimi pa ( 2 ) a um rih. Cu hna cu;
( A ) Rättigheter ( Right ) timi le,
( B ) Skyldighet ( Duty ) an timi a si.
( A ) Rättigheter ( Right ) kong
Mi pakhat nih tuahduhmi tuahnak nawl kan ngei cio. Bianabia ah,
( 1 ) Na tuah duhmi na tuah khawh.
( 2 ) Na chim duhmi na chim khawh
( 3 ) Na tial duhmi na tial khawh
( 4 ) Kum ( 18 ) a cung cu mee na thlak khawh, ti a si.
( 5 ) Kum ( 17 ) acung cu University na kai duh ahcun na kai khawh ti a si.
( B ) Skyldighet ( Duty ) kong
Mi pakhat nih amah lungttho tein a zulh dingmi tuanvo a ngei ve. Bianabia ah,
Bianabia ah, ngakchia pakhat cu, sibawi nih mi tlamtling pakhat asi ko tiah a cohlanmi asi ahcun kum ( 16 ) tiang cu sianginn a kai hrimhrim lai ti asi. Democracy phung nih a awnh lomi pa ( 3 ) ka chim lai, duty kongah;
( 1 ) Kränkningar ( Insult ) ti a si i, mi zuamtainak tuah lo ding ti a si. Bianabia ah,
* Physical an ti i, kut in siseh, ke in siseh, pum in siseh, ....tbt pawl in milung fahter loding
* Verbal an ti i, bia na chimmi in siseh, mi lung fahter loding( Biachia chimh te pawl, a thau tuk caah vok pi tbt,,, a sau tuk caah Pa Sau Pi tbt pawl a si ve.)
* Psychosocial an ti i, na thinlung chung tein midang lung fahter loding ( A hlan ah na chawnhbiak tawn ko na tein atu cu zeihmanh rel ti lo in, tibantuk; mi pakhat kha pum pak in siseh , bu pi in siseh kal tak le chiahtak lengmang tibantuk, a voi a tam ahcun report khawh a si.)
* Text or Image an ti i, ca le hmanthlak in siseh mi lung fahter loding, ti pawl an si.
( 2 ) Diskriminering ( Discrimination ) ti a si i, mi he kan i chawnhbiak tikah mi thleidannak kan tuah tawnmi khi a si.
* Gender an ti i, Pa pakhat a si ko nain nu bantuk a si caah zuamtai nehsawh mi tuah lo ding,, report khawh a si.
* Ethnic an ti i, tlangcungmi a si caah "Pee-poh" tibantuk, in zuamtai mi a si.
* Religion & Belief system an ti i, Muslim a si caah, AG a si caah,, tbt, in nehsawh zuamtai mi khi a ngah lomi a si.
* Functional limitation timi, mi tlamtling lo a si caah nehsawhnak tuah le, puai kan tuah tikah capoh va saih, tbt, report khawh a si.
* Sexual orientation timi cu, bianabia ah, khuadang ramdang piin a rami a si caah a umtu, ahrut aihmi kan caah aidang tuk mi kha achim duhmi a si. Zuamtai le ni sawh tibantuk tuah khawh a si lo.
* Age an ti i, a kum a upa cang caah santlai lo tiin nehsawh,,, a kum a no cem caah duh paoh in capoh vasaih i va tapter tbt,,
* Gender Identity an ti i, bianabia ah, nu a si ko nain nu bantuk a um lo caah siseh,, pa a si ko nain pa bantuk um lo caah siseh, a ei, a din, a um, a kal, aa hrut ai tbt,, nehsawh phung a si lo.
( 3 ) Trakasserier ( Harass ) an ti i, mi pakhat khat caah hnahnawhnak/ buabainak va pek, midang thinlung hna va hnawhter khi a si mi khi a si. Acunglei i, number ( 1 ) le ( 2 ) khi kan va tuah sual ahcun number ( 3 ) hi kan tuah a si cang. Sianginn ahcun acunglei bantuk in mi pakhat nih a tuah sual ahcun na va report lai i, ni ( 14 ) hlan ah a bia ceih hrimhrim ding ti a si.
Cu caah Democracy timi cu zalawng tein ca tial khawh a si, mah bel te milung fahter lo ding a si. Tahchunhnak ah;
Buss nganpi chungah mi tampi kan um dih tiah, ti uhsih. Cu buss ( Sweden ram or CCS/CCFS) chung a ummi vialte nih anmah ai-awh in driver le spearer/reservist an tthim. Cu driver le bawmtu nih buss pi cu an mawng ding a si ( Mi pi ai-awh ah) . Cu tikah buss chung a ummi pawl nih driver le bawmtu khi an chim khawh. " - mah kaa lei, chaklei lampi kha mawng hlah aw! zeicahtiah, hmailei ah lam a tha lo, na mawngmi arang tuk, tbt, in, anchim khawh. Cutikah, driver le bawmtu ( EC Upa pawl ) nih khua an ruat lai, aherh ahcun fiangternak ( explanation ) an tuah lai; aherh ahcun an tuah lai lo.
Asinain kan ttheih dingmi pakhat cu atu upa vialte hi zeihmanh lah-khah hmuh loin pum le ngeichia pekchanhnak he rian ai awtmi an si dih caah mipi nih theihtthiam piak aherh ve ngaimi a si.
Democracy kong nan rel duh ah cun,,,,,
http://www.riksdagen.se/templates/r_page____275.aspx
Även medierna är med och styr samhällsutvecklingen genom att påverka opinionen, förmedla nyheter och informera, timi khi nan hmuh te lai.
Acungah bia tehi zeitindah kan leh lai? Keimah nih cu, " Mipi zong nih democracy ram ahcun mah i hmuhning(opinionen) in siseh, ca le bia thawngpang peknak thawng in siseh kan bupi thanchonak caah tawlrelnak nawl an ngei ve tinak asi lo maw?
Mah caah pei, atu Sweden acozah pi zong hi "Regeringen saknar ideer" tiah, an suaisel ko. Atu acozoh pi hi rian a tlawmte lawng a tuah a ti ko. Rak rel ve uh tiah, a duh mi caah,,
http://www.8sidor.se/?page=616&articleid=13073&category=2
Hmailei cu kaa manh ahcun "Hero" pasal tha/ Paral tha timi kong ka vum peh te lai.
Bawipa nih thlua an chuah cio hna seh tiah,,
"Bättre sent än aldrig".
Pa Hre ( Kristin Iang Khen pa )
Bawipa Thawngin dam le lawm tein nan um cio lai tiah ruahchannak ka ngei. Ahrut nih fim chimh, an ti bang in democracy kong hi fiang tien kan theih dih cio a herh tiah ka ruah caah keimah theih tawk in ka vun tial. Aherh ahcun nanmah tu nih revise vun tuah ko uh mu.
Swedish phungthluk bia ah, " Bättre sent än aldrig" an ti. Chim duhmi cu, Zeihmanh tial loin kan um tawnmi nakin tlawmpal tial cu a tha deuh ko lai dah!
Sweden Democracy kong hi chim ka duhmi a si. Sweden holh in;
"Demokrati handlar om alla människors lika värde och rättigheter. I en demokrati får alla vara med och bestämmer." ti asi. Mi vialte hi kan man( Value ) kan i thluk dih, kan i khat dih hlei ah, kan hmuh dingmi covo( Right ) zong kan i khat dih. Cun, democracy ram ahcun mi vialte kan i tel dih hnuah biakhiahnak tuah a si, tinak a si ko.
Mah ka ahhin ttheih fiang aherh ngaimi pa ( 2 ) a um rih. Cu hna cu;
( A ) Rättigheter ( Right ) timi le,
( B ) Skyldighet ( Duty ) an timi a si.
( A ) Rättigheter ( Right ) kong
Mi pakhat nih tuahduhmi tuahnak nawl kan ngei cio. Bianabia ah,
( 1 ) Na tuah duhmi na tuah khawh.
( 2 ) Na chim duhmi na chim khawh
( 3 ) Na tial duhmi na tial khawh
( 4 ) Kum ( 18 ) a cung cu mee na thlak khawh, ti a si.
( 5 ) Kum ( 17 ) acung cu University na kai duh ahcun na kai khawh ti a si.
( B ) Skyldighet ( Duty ) kong
Mi pakhat nih amah lungttho tein a zulh dingmi tuanvo a ngei ve. Bianabia ah,
Bianabia ah, ngakchia pakhat cu, sibawi nih mi tlamtling pakhat asi ko tiah a cohlanmi asi ahcun kum ( 16 ) tiang cu sianginn a kai hrimhrim lai ti asi. Democracy phung nih a awnh lomi pa ( 3 ) ka chim lai, duty kongah;
( 1 ) Kränkningar ( Insult ) ti a si i, mi zuamtainak tuah lo ding ti a si. Bianabia ah,
* Physical an ti i, kut in siseh, ke in siseh, pum in siseh, ....tbt pawl in milung fahter loding
* Verbal an ti i, bia na chimmi in siseh, mi lung fahter loding( Biachia chimh te pawl, a thau tuk caah vok pi tbt,,, a sau tuk caah Pa Sau Pi tbt pawl a si ve.)
* Psychosocial an ti i, na thinlung chung tein midang lung fahter loding ( A hlan ah na chawnhbiak tawn ko na tein atu cu zeihmanh rel ti lo in, tibantuk; mi pakhat kha pum pak in siseh , bu pi in siseh kal tak le chiahtak lengmang tibantuk, a voi a tam ahcun report khawh a si.)
* Text or Image an ti i, ca le hmanthlak in siseh mi lung fahter loding, ti pawl an si.
( 2 ) Diskriminering ( Discrimination ) ti a si i, mi he kan i chawnhbiak tikah mi thleidannak kan tuah tawnmi khi a si.
* Gender an ti i, Pa pakhat a si ko nain nu bantuk a si caah zuamtai nehsawh mi tuah lo ding,, report khawh a si.
* Ethnic an ti i, tlangcungmi a si caah "Pee-poh" tibantuk, in zuamtai mi a si.
* Religion & Belief system an ti i, Muslim a si caah, AG a si caah,, tbt, in nehsawh zuamtai mi khi a ngah lomi a si.
* Functional limitation timi, mi tlamtling lo a si caah nehsawhnak tuah le, puai kan tuah tikah capoh va saih, tbt, report khawh a si.
* Sexual orientation timi cu, bianabia ah, khuadang ramdang piin a rami a si caah a umtu, ahrut aihmi kan caah aidang tuk mi kha achim duhmi a si. Zuamtai le ni sawh tibantuk tuah khawh a si lo.
* Age an ti i, a kum a upa cang caah santlai lo tiin nehsawh,,, a kum a no cem caah duh paoh in capoh vasaih i va tapter tbt,,
* Gender Identity an ti i, bianabia ah, nu a si ko nain nu bantuk a um lo caah siseh,, pa a si ko nain pa bantuk um lo caah siseh, a ei, a din, a um, a kal, aa hrut ai tbt,, nehsawh phung a si lo.
( 3 ) Trakasserier ( Harass ) an ti i, mi pakhat khat caah hnahnawhnak/ buabainak va pek, midang thinlung hna va hnawhter khi a si mi khi a si. Acunglei i, number ( 1 ) le ( 2 ) khi kan va tuah sual ahcun number ( 3 ) hi kan tuah a si cang. Sianginn ahcun acunglei bantuk in mi pakhat nih a tuah sual ahcun na va report lai i, ni ( 14 ) hlan ah a bia ceih hrimhrim ding ti a si.
Cu caah Democracy timi cu zalawng tein ca tial khawh a si, mah bel te milung fahter lo ding a si. Tahchunhnak ah;
Buss nganpi chungah mi tampi kan um dih tiah, ti uhsih. Cu buss ( Sweden ram or CCS/CCFS) chung a ummi vialte nih anmah ai-awh in driver le spearer/reservist an tthim. Cu driver le bawmtu nih buss pi cu an mawng ding a si ( Mi pi ai-awh ah) . Cu tikah buss chung a ummi pawl nih driver le bawmtu khi an chim khawh. " - mah kaa lei, chaklei lampi kha mawng hlah aw! zeicahtiah, hmailei ah lam a tha lo, na mawngmi arang tuk, tbt, in, anchim khawh. Cutikah, driver le bawmtu ( EC Upa pawl ) nih khua an ruat lai, aherh ahcun fiangternak ( explanation ) an tuah lai; aherh ahcun an tuah lai lo.
Asinain kan ttheih dingmi pakhat cu atu upa vialte hi zeihmanh lah-khah hmuh loin pum le ngeichia pekchanhnak he rian ai awtmi an si dih caah mipi nih theihtthiam piak aherh ve ngaimi a si.
Democracy kong nan rel duh ah cun,,,,,
http://www.riksdagen.se/templates/r_page____275.aspx
Även medierna är med och styr samhällsutvecklingen genom att påverka opinionen, förmedla nyheter och informera, timi khi nan hmuh te lai.
Acungah bia tehi zeitindah kan leh lai? Keimah nih cu, " Mipi zong nih democracy ram ahcun mah i hmuhning(opinionen) in siseh, ca le bia thawngpang peknak thawng in siseh kan bupi thanchonak caah tawlrelnak nawl an ngei ve tinak asi lo maw?
Mah caah pei, atu Sweden acozah pi zong hi "Regeringen saknar ideer" tiah, an suaisel ko. Atu acozoh pi hi rian a tlawmte lawng a tuah a ti ko. Rak rel ve uh tiah, a duh mi caah,,
http://www.8sidor.se/?page=616&articleid=13073&category=2
Hmailei cu kaa manh ahcun "Hero" pasal tha/ Paral tha timi kong ka vum peh te lai.
Bawipa nih thlua an chuah cio hna seh tiah,,
"Bättre sent än aldrig".
Pa Hre ( Kristin Iang Khen pa )
